LISTA AKTUALNOŚCI
Leśnym tropem wiosny
Zima choć tworzy piękne krajobrazy to potrafi dać w kość. Z niecierpliwością czekamy na nieco bardziej ciepłe i słoneczne dni. Nie możemy się doczekać, żeby schować grube kurtki, czapki, szale i rękawiczki do szafy. Wiosna nadchodzi wielkimi krokami. Choć gdzieniegdzie widać jeszcze zalegający śnieg zima powoli opuszcza leśne tereny ustępując miejsca swojej siostrze. Jakie są jej pierwsze oznaki? Co się dzieje w lesie? Jak wygląda wiosenny las?
Gdy słyszymy słowo wiosna wyobraźnia zaczyna działać i przed oczami ukazują nam się piękne zieleniejące się łąki, które pokrywają się różnego rodzaju
kolorowymi kwiatami. Wszystko budzi się do życia. Jest to z pewnością najpiękniejsza pora roku. Podobnie jak w lesie z zimowego snu budzą się rośliny i zwierzęta.
Marzec i kwiecień to czas przebudzenia się przyrody po zimowym śnie. Runo leśne pokrywa zielony dywan roślin. Zjawisko to nosi nazwę aspektu wiosennego, a rośliny wczesnowiosenne to geofity. Oznacza to, że niekorzystny okres (a więc zarówno zimę – czas chłodów, jak i lato, kiedy w lesie panuje mrok) przeżywają w postaci organów podziemnych – kłączy, cebul, bulw. Kwiecień to czas, kiedy w lasach liściastych różnego typu – łęgach, grądach, dąbrowach, buczynach – jest jeszcze jasno. Za miesiąc lub dwa, kiedy na drzewach rozwiną się liście, do dna lasu nie będzie już docierać zbyt wiele światła, niezbędnego do życia roślinom dlatego teraz korzystają z możliwości rozkwitu. Ten czas w życiu lasu warto wykorzystać jako wspaniałą lekcję botaniki, gdyż okazy są łatwe do rozpoznania, co sprawia dużo frajdy. Gdy wyruszymy szukać wiosny w lesie to najwcześniejsze kwiaty jakie będziemy mogli zauważyć to białe przebiśniegi oraz żółte podbiały, po nich zaś zawilec gajowy, przylaszczka i fiołek leśny.
Podczas spacerów, wśród zeszłorocznych liści, gdy zauważymy pojawienie się tych delikatnych kwiatów jest to dowód na przegraną zimy. Wczesną wiosną kwitnie również, w lasach liściastych i mieszanych, niewielka krzewinka o nazwie wawrzynek wilczełyko. Jej cechą rozpoznawczą są kwiaty – drobne, różowe, ale za to intensywnie pachnące. Trzeba jednak uważać, ponieważ cała roślina jest trująca – zjedzenie zaledwie jednej, dwóch jagód może spowodować zagrożenie życia.
Pełna wiosna w lesie – kwiecień i maj – to z kolei kwitnące konwalie oraz stopniowo rozwijające się paprocie. Jednym z pierwszych kwitnących krzewów jest leszczyna rosnąca w niższej warstwie lasu (w podszycie) oraz często na brzegu lasu. Jej jasnozielone kotkowate kwiatostany zwisają na gałązkach. Na wilgotnych łąkach, torfowiskach i nad potokami wczesną wiosną kwitną wierzby. Są wśród nich zarówno wysokie krzewy, jak i niskie drzewa, ale ich cechą wspólną są kwiaty zebrane w „kotki", popularnie nazywane „baziami". Wierzby to rośliny miododajne, dlatego ich kwiaty zwabiają obudzone po zimie pszczoły. Gdy dni stają się coraz dłuższe, a temperatura powietrza wzrasta, do życia zaczynają się budzić drzewa. Najwcześniej ożywają czeremchy, a zaraz po nich brzozy.
Nie tylko rośliny i drzewa wyczuwają powiem wiosny, należy się dokładnie rozglądać, unieść głowę wysoko i zauważyć w koronach drzew jak wiewiórki żwawo śmigają po pniach robiąc porządki w swoich dziuplach, zanim przystąpią do godów i przygotowują się na przyjście młodych na świat. W runie leśnym również można zauważyć wzmożony ruch, ponieważ drobne zwierzęta, tj. gryzonie – ze względu na brak zimy – już nie śpią i aktywnie szukają pożywienia. Borsuki i jenoty również krążą po lesie dbając też o porządek oczyszczając nory i ich najbliższe okolice. Wiosna w lesie to czas, gdy swą aktywność po zimowym uśpieniu zwiększają także ssaki. Sarny i jelenie uzupełniają czas niedoborów pożywienia skubiąc świeże i soczyste trawy i krzewinki.
Wiosna jest momentem narodzin i wychowania potomstwa dla wielu leśnych gatunków zwierząt. W podziemnych norach rodzą się młode lisa, jenota oraz wilka. Pierwsze tygodnie życia spędzają bezpiecznie pod ziemią, a dopiero później zaczynają wychodzić na powierzchnię. W wysoko położonych obszernych dziuplach rodzi się potomstwo kun leśnych, a gdzieś w leśnym zaciszu na świat przychodzą młode dziki zwane pasiakami, które w pierwszych dniach otoczone są troskliwą opieką matki-lochy. Wiosną zaczynają wychodzić ze swych kryjówek różne owady. Pochowane na zimę w ściółce, kopcach, czy pod korą drzew, teraz wygrzebują się obudzone pierwszymi promieniami słońca. Wielkie mrówcze kopce jeszcze nie zdradzają oznak życia, ale pewnie niedługo zacznie się tam niemały ruch i pierwsze prace remontowe.
Sygnałem tego, że wkrótce nadejdzie wiosna, są różne odgłosy. O tej porze roku bardzo aktywne są płazy, a konkretnie różne gatunki żab i ropuch, które o tej porze roku dają niezwykłe wręcz koncerty. Na jeszcze nagich gałązkach drzew siadają ptaki, które zwiastują przybycie wiosny. Las rozbrzmiewa śpiewem m. in.: drozda śpiewaka, słowika czy zięby. Samce swym śpiewem wabią samice oraz informują innych samców o zajętym terytorium. Jest to moment wzmożonej pracy nad wiciem gniazd, zarówno na drzewach jak i na ziemi. Wraz z postępującym ociepleniem coraz intensywniej śpiewają sikory oraz kowaliki. Najbardziej tajemniczym odgłosem wiosny w lasach jest bębnienie dzięciołów. Samce szybko i mocno uderzają dziobami w uschniętą gałąź lub pień wysoko w koronach drzew, co słychać nawet z kilkuset metrów. Jednym z najefektywniejszych odgłosów w kwietniowym lesie są grupowe toki leśnych kuraków: głuszca i cietrzewia. Toki obu gatunków zaczynają się o brzasku, długo przed wschodem słońca, a kończą rano. Żurawie to jedne z pierwszych ptaków, które wiosną zlatują do Polski. Warto wiedzieć, że żurawie lecą w grupach, zwanych „kluczami”, czyli stado ma kształt, mniej więcej, grotu strzały. Klangor – tak nazwany został głos żurawi. Klangor to sygnał początku i końca. Wiosną kiedy przylatują życie zaczyna wchodzić w fazę wzrostu i jesienią, gdy odlatują przyroda szykuje się do przykrycia śnieżną pierzyną.
Wiosna to bardzo intensywny czas w życiu lasu ale i leśników, gdzie czeka ich najważniejsze zadanie jakim jest sadzenie lasu. Sadzonki (młode drzewka), dotychczas pilnie pielęgnowane na szkółce leśnej, są wyjmowane z ziemi. Sadzenie nie jest łatwym zadaniem. Miejsce pod sadzenie musi być starannie przygotowane. Należy dołożyć wszelkich starań, aby ułatwić młodemu pokoleniu jak najlepszy start, bez zbędnego stresu, związanego ze „zmianą miejsca zamieszkania".
Tekst: Magdalena Szczybyło
Zdjęcia: Robert Banaś
